#Xin dành tặng chương này và sự kính phục chân thành nhất đến tất cả những nhà khoa học chân chính.
*Goldie – 戈尔德 – là biệt danh ông được bạn bè ở Anh gọi.
===================
Hình như đó là một mùa xuân, không, cũng có thể là mùa thu.
Hầy… xin thứ lỗi, đối với mấy thứ như mùa màng, từ trước đến nay ông đều không nhớ được.
Nhưng ông vẫn nhớ rõ, ngày đó ông đang nghiên cứu về công thức mạng tinh thể Bravais, khi đó còn vừa mới nhập học, Goldschmidt còn đang cực kỳ nhiệt tình với công cuộc nghiên cứu khoa học. Đến cả nhìn mấy mô hình dựng ven đường, ông đều có thể liên tưởng đến các mạng tinh thể.
Mạnh Nhạc Nhạc xuất hiện, đã làm ông có một người bạn để cùng thảo luận về khoa học. Bọn họ tự là thầy dạy của nhau, chẳng hề nói linh tinh, cũng không nói chuyện thời thế, đôi khi có thể vì một lý thuyết mà tranh luận cả ngày, thậm chí mới giây trước còn tranh cãi đến mặt đỏ tai hồng, ngay giây tiếp theo đã có thể bật cười ha hả.
Nếu nói ông có điều gì bất mãn, thì đó chính là thời gian Nhạc Nhạc tới Na Uy thăm người thân quá ngắn, phải 1 – 2 năm mới có thể gặp lại cô một lần.
Lần đầu tiên ông phát hiện có gì đó không đúng, là năm đầu sau khi đảm nhiệm chức vụ Bộ trưởng bộ tài nguyên.
Một năm này ông đã trải qua quá nhiều chuyện, thân là một người Do Thái, căn bản ông không thể chỉ biết chăm chăm lo cho bản thân trong cuộc Thế chiến này. Ông bắt đầu đi ra khỏi cái tháp ngà của “Nghiên cứu khoa học”, bắt đầu tiếp xúc với những thứ như đạo lý đối nhân xử thế, tiếp xúc với thứ thời đại biết ăn thịt người này.
Mà cũng chính vì như vậy, ông thấy càng nhiều, cũng lại càng nghĩ nhiều, nên rất nhanh đã phát hiện vấn đề kì lạ của Mạnh Nhạc Nhạc.
Lúc đầu ông chỉ là cảm thấy, một người bạn học thức uyên bác như vậy, còn đi học ở trường danh giá Manchester, đối với nghiên cứu khoa học, đặc biệt còn hiểu biết rất sâu về các tài liệu hay khoáng vật học, vậy vì sao lại không có bất kì bài luận văn hoặc thành tựu nào được công bố?
Ông hoài nghi Mạnh Nhạc Nhạc bị chèn ép, bởi vì cô không thể phát triển ở Manchester, nên mới có thể thừa dịp đi thăm người thân đến giao lưu với mình.
Ông còn gửi thư cho đám bạn bè ở Anh, để họ hỗ trợ điều tra nghe ngóng. Nhưng một khi điều tra, lại tra thấy càng nhiều vấn đề khác.
Manchester căn bản không có một người học sinh như Mạnh Nhạc Nhạc, thậm chí mở rộng phạm vi tìm kiếm hơn cũng không thể tìm thấy cô.
Điều khủng bố nhất chính là, dù có điều tra toàn bộ Na Uy cũng không thể tra được ghi chép về những lần Mạnh Nhạc Nhạc lui tới.
Cô tựa như một người xuất hiện từ hư vô, không ai biết đến từ đâu, cũng không ai có thể tìm ra.
Trong lòng ông bỗng trùng xuống, không khỏi hoài nghi Mạnh Nhạc Nhạc là gián điệp.
Nhưng nếu cô là gián điệp, tại sao lại chưa từng dò hỏi về các vấn đề thời sự, cũng không dò hỏi các nghiên cứu khoa học cơ mật?
Làm gì có gián điệp nào phí công vô ích mà cuối cùng chỉ để tham khảo một vài nghiên cứu, thậm chí lý luận không có ý nghĩa thực tế gì như thế?
Thầm ngẫm lại những gì Mạnh Nhạc Nhạc nói, ông bỗng phát hiện ra một vấn đề lớn nhất.
Mạnh Nhạc Nhạc luôn luôn biết chính xác đáp án là gì.
Chuyện này phải giải thích như thế nào nhỉ.
Tỷ như bạn muốn chứng minh 1+1=2, đương nhiên không phải nói đến việc chứng minh chính công thức này, mà là nếu có một đề tài như vậy, tư duy nghiên cứu thông thường sẽ là đi từng bước một, dần từ 1.1 đến 1.5, lại đẩy đến 1.9, cuối cùng đến 2.0. Giữa quá trình khả năng còn sẽ tra xét cả kết quả 2.1.
Nói cách khác, nghiên cứu khoa học vĩnh viễn là tiến trình tuần tự tiếp cận đến kết quả mà không ngừng phạm sai lầm.
Nhưng Mạnh Nhạc Nhạc thì không thế, cô chỉ biết một đáp án chính xác, khi hỏi vì sao kết quả lại là 1.9 mà không phải những kết quả khác? Cô lại chẳng biết đến bước 1.9 là gì.
Ví dụ như nếu đứng ở thời điểm hôm nay nhìn lại ngày hôm qua, vậy lịch sử sẽ chỉ khắc ghi về kẻ chiến thắng cuối cùng.
Hội nghị khoáng vật năm 1928 đó, Goldschmidt vốn không định tham dự, lúc đó ông vừa mới tiếp nhận lời mời của đại học Göttingen ở Đức, đảm nhiệm vị trí Trưởng khoa Khoáng vật học.
Các quốc gia hiện nay tuy đang đình chiến, nhưng quan hệ vẫn còn khá căng thẳng, một người như ông tham gia hội nghị cũng không ổn lắm.
Nhưng khi ông nhìn thấy danh sách các bài diễn thuyết, lại thấy…
Nhạc Nhạc?
《 Khoa học không nên bị trói buộc 》?
Bị trực giác khó hiểu thôi thúc, ông cuối cùng vẫn đến nơi. Ngồi dưới hiện trường nghe được bài diễn thuyết của người bạn tốt, ông bỗng thấy cực kỳ vui mừng, vì chính ông cũng đang sưu tập các tài liệu về đề tài này. Cũng chính vì thế, ông mới càng có thể nhìn ra những tư liệu mà cô đưa ra đã vượt quá khả năng giới hạn, có rất nhiều thứ tối mật chắc chắn cô không thể nào biết được.
Nhưng mặc kệ Nhạc Nhạc lấy được từ đâu, không phải bọn họ đều có chung mục đích hay sao?
Bọn họ yêu Khoa học, cũng đều hy vọng thế giới này sẽ ngày càng tốt đẹp.
Về sau khi đã trải qua bao lang bạt khốn khổ, có người cũng từng hỏi, liệu ông có từng trách Mạnh Nhạc Nhạc hay không?
Ha ha ha, ông làm sao có thể trách cô được?
Cô bạn tốt này ấy mà, mới chỉ hoàn thành được một nửa, một nửa kia đương nhiên cần chính ông phải làm rồi.
Như làm sao để thúc đẩy Hiệp định, làm sao để chấp hành Hiệp định, làm sao để gánh vác hết mọi nguy hiểm đằng sau Hiệp định? Những thứ này đều là một phần của tấm Huy chương khoa học. Nếu cô đã bắt đầu, vậy ông cũng không thể thua kém cô được.
Đêm phải vẽ bản đồ đó, ngoài Viện nghiên cứu đã sớm bị quân Đức vây kín, chúng đòi ông phải giao ra bản đồ địa chất vào sáng sớm.
Ông có thể cảm nhận được rõ ràng sự suy nhược của thân thể, nhưng thật ra ông không hề sợ hãi trước quân quyền, mà chỉ sợ nhỡ ông không hoàn thành được bản đồ, sẽ làm chậm trễ đến chiến sự. Và sợ rằng, sẽ không thể gặp lại người bạn tốt của mình một lần nữa.
Nhưng ai ngờ, giây tiếp theo ông lại thật sự gặp được cô.
Để loại trừ khả năng mình đã phán đoán sai lầm, ông còn thử cô một lần cuối cùng, quả nhiên. . . rất có thể Nhạc Nhạc là người đến từ tương lai.
Nhiều năm về sau, ông nhận đủ mọi trắc trở, từ Na Uy khó khăn đào vong sang Thuỵ Điển, lại dưới sự trợ giúp của Hartree đến được Manchester.
Khi một lần nữa nhìn thấy Mạnh Nhạc Nhạc, cô khóc lóc hỏi ông, “Tại sao vậy?”
Cô bé ngốc, vẫn là câu nói kia thôi, “Từ xưa đến nay, nghiên cứu khoa học cũng chỉ là một bước đi của nhân loại”.
Cho dù hôm nay chúng ta đã tiến hành được những cuộc du hành vào vũ trụ, nhưng cũng không hề hy vọng sẽ có người ngoài hành tinh đặt chân đến.
Một thời không nếu tồn tại quá nhiều vũ khí hoặc kỹ thuật siêu việt, sẽ chỉ dẫn đến tranh đoạt bùng nổ.
Trái đất này đã phải trải qua 2 cuộc đại chiến, nó sẽ không thể chịu nổi nữa.
Huống hồ, nghiên cứu khoa học chưa bao giờ là mảnh đất bằng phẳng, chưa bao giờ là một thành tựu của một cá thể.
Không có nhân tài, sẽ không có sự phát triển.
Nếu bất chợt có một món vũ khí tân tiến từ trêи trời rơi xuống, đột ngột đẩy một phương diện nào đó tiến đến đỉnh cao, vậy sẽ chỉ càng thêm tai hại.
Sinh ra là một người Do Thái, ông đã quá hiểu rằng.
ɖu͙ƈ vọng, mới là thứ vũ khí đáng sợ nhất thế gian này.
.
=========(Editor xin được có đôi lời về Goldie)=========
#GOLDSCHMIDT từng bị bắt 2 lần từ năm 1940 – 1942 bởi bọn Gestapo.
Khi bị bắt, ông dùng những kiến thức về khoáng vật của mình lừa quân Đức rằng chúng cần đào bới tìm những khoáng chất này vì đó sẽ là nguồn lực thiết yếu cho công cuộc chiến tranh.
Việc làm này cực kì nguy hiểm và bất cứ lúc nào ông cũng có thể bị bại lộ rồi xử quyết bằng cái chết tàn khốc nhất.
Thậm chí ông đã bị xếp lên tàu chở tù nhân Donau, nhưng được các đồng nghiệp khác can thiệp cứu vào những phút cuối cùng. Chuyến tàu mà ông bị xếp lên ngày đó là tàu chở đến trại tập trung Auschwitz. . .
Tháng 12/1940, ông cùng những người một số người vượt biên khác trốn khỏi Na Uy vào Thụy Điển, sau đó không dừng lại lâu ở Thụy Điển mà đến Anh, dù ông được mời làm chủ nhiệm khoa Khoáng vật học tại ĐH Uppsala – Thụy Điển.
Ông được phong là Thành viên nước ngoài của Hiệp hội Hoàng gia Anh vào năm 1943. Năm 1944, ông nhận được Huân chương Wollaston – danh hiệu cao quý nhất của Hiệp hội Địa chất Luân Đôn.
Ông trở về Oslo vào năm 1946 nhưng sức khỏe luôn rất yếu do đã bị ảnh hưởng nặng nề trong chiến tranh.
Goldschmidt mất vào tháng 3 năm 1947 ở tuổi 59 do xuất huyết não.
Hài cốt của ông được bao bọc một cách thơ mộng trong Olivin – khoáng chất còn lại từ sự hình thành của hệ mặt trời mà sinh thời ông rất say mê tìm hiểu và tin rằng đó là “Vật chất của sự sống”.
Đó, cũng là khoáng chất biểu trưng cho sự vĩnh hằng.
Vĩnh biệt, Goldie.
05.03.2021
